afb. W. Heuveling, 1959

De IJzeren Vrouw

Prins Hendrikpark

In 1916 werd het ontwerpplan voor De Muntel goedgekeurd en werd een begin gemaakt met de onteigening en ophoging. De plas de IJzeren Vrouw werd gegraven voor zandwinning.

Stadsarchief (0009546)

Bosschenaren uitgezwommen in De IJzeren Vrouw

door Henny Molhuysen

Dit jaar zijn het Brabantbad en de Vinkenkamp gesloten. Het zwembad en de sportzaal verdwenen omdat er in het nieuwe Sportiom genoeg ruimte zou zijn om aan de sportieve behoeften van de Bosschenaren te voldoen. Maar al eerder had het Brabantbad de IJzeren Vrouw doen sluiten.
Vanaf 1884 konden Bosschenaren leren zwemmen in de rivier de Aa. Ter hoogte van de huidige Munteltuinen, in een afgesloten arm van deze rivier, bevond zich de zwemkom. Iets stroomopwaarts, ter hoogte van de watertoren hadden de vele in Den Bosch gelegerde militairen een eigen zwembad: de militaire zwemkom.
In de jaren dertig werd in het kader van de werkverschaffing een 'wandel- en ontspanningsoord' gerealiseerd. Het werd officieel het Prins Henrikpark genoemd, maar Bosschenaren noemden de ontstane waterplas al snel De IJzeren vrouw, analoog naar de in Vught gelegen IJzeren Man. Manis Krijgsman, de sociaal bewogen wethouder zorgde ervoor dat er in dit park tevens een nieuwe gemeentelijke zweminrichting kwam. De plaatselijke pers schreef dat dit 'de mooiste badinrichting van de provincie was', met een strandbad 'zoo goed als men zich slechts wenschen kan'. Vooral op zonnige dagen 'lagen de witte gebouwen te blikkeren en te flitsen in het schelle lcht'.
Het werd druk in de nieuwe zweminrichting. Vóór de opening ('s middags om drie uur!) stonden op warme dagen reeds drommen mensen te wachten. Het was er inderdaad druk: in het eerste jaar bezochten 77.199 bezoekers de zweminrichting, die de naam IJzeren Vrouw gekregen had. Dat betekent dat iedere Bosschenaar er gemiddeld twee keer per jaar naar toegegaan was. Krijgsman had er tevens voor gezorgd dat de Bossche werklozen er op bepaalde uren tegen een gereduceerd tarief mochten komen zwemmen.
De zweminrichting kende drie afdelingen, want er werd gescheiden gezwommen. Het mannenbad, de zwemgelegenheid voor vrouwen en het familiebad waren van elkaar gescheiden door houten wanden en kenden verschillende ingangen. Door onder water te zwemmen kon men wel van de ene naar de andere afdeling gaan, maar de badmeesters hielden hier toezicht op.
Naar een ontwerp van architect ir. P. Keulmans werd een nieuw, overdekt zwembad in de IJzeren Vrouw gebouwd: het Brabantbad, dat in januari 1966 in gebruik werd genomen. De belangstelling voor dit nieuwe bad was in de beginjaren enorm: de miljoenste bezoeker kwam er in juni 1668, na tweeënhalf jaar, zwemmen. En opnieuw was de pers lovend: 'een indrukwekkend overdekt zwembad, met alles d'r op, d'r in en d'r an'; niet alleen voor plezier- en properheidszwemmers, maar ook voor militairen en wedstrijdzwemmers.
Door het nieuwe bad en ook door de aanwezigheid van vele strandbaden in de buitenwijken liep de belangstelling voor De IJzeren Vrouw terug. Er moesten maatregelen genomen worden. Het grote bad verdween en er resteerde slechts een peuterbadje, speciaal voor de jongste buurtbewoners. Regelmatig werden acties gevoerd om dit peuterbadje weer eens schoon te maken en op te knappen, maar echt florissant is het er nooit geweest.
Op het vrijkomende terrein van De IJzeren Vrouw verscheen de Vinkenkamp, de bekende sporthal. Recentelijk was deze nog bestemd voor sloop en wilde men bruikbare resten opnieuw gebruiken. Maar de brand van de vorige week heeft deze laatste plannen doorkruist.
En de Bossche zwemmers? Die kunnen naar het Sportiom of naar de strandbaden die vanaf de komende week weer opengesteld zijn voor het zwem- en strandlustig publiek.

Brabants Dagblad donderdag 26 mei 1998

1986	Redactie IJzeren Vrouw Encyclopedie van Noord-Brabant 4 (1986) 366
1998	Henny Molhuysen Verdwenen stadsbeelden : Bosschenaren uitgezwommen in De IJzeren Vrouw Brabants Dagblad, donderdag 26 mei 1998
2009	Redactie Stichting IJzeren Vrouw vraagt om uitstel plan Brabants Dagblad, zaterdag 13 juni 2009
2009	Robèrt van Lith IJzeren Vrouw voelt zich misleid Brabants Dagblad, woensdag 24 juni 2009
2010	Wim Hagemans Raad vóór hoogbouw bij plas Brabants Dagblad, donderdag 14 januari 2010
2010	Redactie Moerassige eilandjes in Prins Hendrikpark Brabants Dagblad, woensdag 10 maart 2010
2011	Redactie Rechter: bouw mag rond IJzeren Vrouw Brabants Dagblad, vrijdag 28 januari 2011
2017	‘IJzeren Vrouw meer ontzien’ Bomenstichtingen verwijten de gemeente Den Bosch dat die sport en recreatie laat prevaleren boven landschap en groen. Marc Brink \| Brabants Dagblad, maandag 16 januari 2017 \| Regio 1

2009

Ontwerpbestemmingsplan "IJzeren Vrouw e.o."

Het college stemt in met het eindverslag inspraak met betrekking tot het voorontwerpbestemmingsplan "IJzeren Vrouw e.o.". De ingediende reacties hebben met name betrekking op de stedenbouwkundige opzet van de plannen voor de HAS- en de Brabantbadlocatie, de verkeersaspecten, het woonbeleid, de luchtkwaliteit en het groen. Het college heeft naar aanleiding van de reacties het plan gewijzigd. Dit is verwoord in het ontwerpbestemmingsplan "IJzeren Vrouw e.o.". Het college besluit het ontwerpbestemmingsplan ter inzage te leggen en informeert de raad hierover.

B&W Besluitenlijst 9 juni 2009

8 maart 1928
6 juni 1951
15 maart 2010

C.J. Gudde, 's-Hertogenbosch geschiedenis van vesting en forten (1974) 46

Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 338, 400

Th. A. Wouters, Van verheffing naar begeleiding XII (1968) 75, 76, 77, 79

n: vermelding in een voetnoot

Bossche Encyclopedie |

De IJzeren Vrouw

Prins Hendrikpark

Bosschenaren uitgezwommen in De IJzeren Vrouw

Redactie

Henny Molhuysen

Redactie

Robèrt van Lith

Wim Hagemans

Redactie

Redactie

‘IJzeren Vrouw meer ontzien’

Ontwerpbestemmingsplan "IJzeren Vrouw e.o."

n: vermelding in een voetnoot

Locatie

Op deze pagina

Zie ook